ශ්‍රී ලංකාව, චීන හොංකොං විශේෂ පරිපාලන කලාපය හා චිලී රාජ්‍යය කලාපීය විස්තීර්ණ ආර්ථික හවුල්කාරීත්ව ගිවිසුම Regional Comprehensive Economic Partnership හෙවත්（RCEP）එක්වීම සඳහා නිල වශයෙන් අයදුම් පත්‍ර යොමු කර ඇති බව චීනය පවසනවා.
කලාපීය විස්තීර්ණ ආර්ථික හවුල්කාරීත්ව ගිවිසුම（RCEP）ක්‍රියාත්මක කිරීම ආරම්භ වී වසර 3කට පසු එම ගිවිසුමේ බලපෑම අඛණ්ඩව ව්‍යාප්ත වූ අතර එය ආසියා-ශාන්තිකර ආර්ථික ඒකීයකරණයේ ප්‍රධාන මාර්ගයක් බවට ද පත්ව ඇති බවයි චීනය සඳහන් කරන්නේ.
2024 වසරේ RCEP හි ASEAN නොවන වාරික සභාපති රටක් ලෙස කටයුතු කිරීමේදී, චීනය නව සාමාජික රටවල් එම ගිවිසුමට එක් කර ගැනීම ප්‍රවර්ධනය කිරීමට කටයුතු කර තිබෙනවා. එබැවින් මෙම නව අයදුම්පත් සලකා බැලීම සම්බන්ධව චීනය සිය සහයෝගය ලබා දෙනු ඇති බවයි අනාවරණය වන්නේ. වර්තමානයේ කලාපීය විස්තීර්ණ ආර්ථික හවුල්කාරීත්ව ගිවිසුමේ ඵලදායී මෙන්ම සාධනීය බලපෑම් අඛණ්ඩව ඉහළ නංවා ඇති බව චීනය පවසනවා.
මොකක්ද මේ RCEP!
කලාපීය විස්තීර්ණ ආර්ථික හවුල්කාරිත්වය හෙවත් (RCEP) කලාපයේ චීනයේ බලපෑමේ දිගුවක් ලෙස සැලකේන අතර අග්නිදිග ආසියානු රටවල් 10 කින් මෙන්ම දකුණු කොරියාව, චීනය, ජපානය, ඕස්ට්‍රේලියාව සහ නවසීලන්තයෙන් ද මෙහි කොටස්කරුවන් වේ.
RCEP ගිවිසුම පිළිබඳ සාකච්ඡා 2012 දී ආරම්භ වූ අතර අවසානයේ එය අග්නිදිග ආසියානු ජාතීන්ගේ සංගමයේ රැස්වීමකට සමගාමීව අත්සන් කරන ලදී.ආසියානු රටවල් හයක් සහ ආසියානු නොවන රටවල් තුනක් විසින් අනුමත කිරීමෙන් පසු RCEP 2022 ජනවාරි මාසයේදී බලාත්මක විය.
RCEP හි සාමාජිකයින් ලෝක ජනගහනයෙන් තුනෙන් එකක් පමණ වන අතර ගෝලීය දළ දේශීය නිෂ්පාදිතයෙන් 29% ක් නියෝජනය කරයි.2017 දි ආසියා-පැසිෆික් වෙළඳ ගිවිසුම හෙවත් Trans-Pacific Partnership (TPP) වලින් ඉවත් වූ එක්සත් ජනපදය මෙම ගිවිසුමෙන් බැහැර කර තිබේ.
ඉන්දියාව ද සාකච්ඡාවල කොටසක් වූ නමුත්, අඩු තීරුබදු දේශීය නිෂ්පාදකයින්ට හානි කළ හැකි බවට ඇති කනස්සල්ල හේතුවෙන් එය පසුගිය වසරේ ඉවත් විය.
නමුත් සත්‍ය නම් ඉන්දියාව RCEP ගිවිසුමෙන් ඉවත් වීම පිටුපස ඇති තීරණාත්මක සාධකය වූයේ චීනය සිටීමයි – විධිමත් නිදහස් වෙළඳ ගිවිසුමක් හෙවත් FTA ගිවිසුමක් නොමැතිව වුවද ඉන්දියාව දැනටමත් සැලකිය යුතු වෙළඳ හිඟයක් ඇති රටකි.
RCEP යටතේ, ඕනෑම සාමාජික රටක කොටස් සමානව සලකනු ලබන අතර, එමඟින් RCEP රටවල සමාගම්වලට සැපයුම්කරුවන් සඳහා වෙළඳ කලාපය තුළ බැලීමට දිරිගැන්වීමක් ලබා දිය හැකිය.ඒ අනුව RCEP හරහා වසර 20ක් ඇතුළත ආනයන සඳහා තීරුබදු පරාසයක් ඉවත් කරනු ඇතැයි අපේක්ෂා කෙරේ.
බුද්ධිමය දේපළ, විදුලි සංදේශ, මූල්‍ය සේවා, ඊ-වාණිජ්‍යය සහ වෘත්තීය සේවා පිළිබඳ විධිවිධාන ද එයට ඇතුළත් ව තිබේන බවයි වාර්තා වන්නේ.
- භාණ්ඩ වෙළඳාම, සේවා වෙළඳාම, ආයෝජන, ආර්ථික හා තාක්ෂණික සහයෝගීතාව ආවරණය වන පරිච්ඡේද RCEP හි ඇතුළත් වන අතර ඉලෙක්ට්‍රොනික වාණිජ්‍යය, බුද්ධිමය දේපළ, රජයේ ප්‍රසම්පාදනය, තරඟකාරිත්වය සහ කුඩා හා මධ්‍ය පරිමාණ ව්‍යවසායන් සඳහා නව නීති නිර්මාණය කරයි.
වැඩේ ලාභද? පාඩුද?
ජාත්‍යන්තර ආර්ථික විද්‍යාව සඳහා වූ Peterson Institute for International Economics ඇස්තමේන්තු කරන්නේ මෙම ගනුදෙනුව 2030 වන විට ගෝලීය ජාතික ආදායම වාර්ෂිකව ඩොලර් බිලියන 186 කින් වැඩි කළ හැකි බවත් එහි සාමාජික රටවල ආර්ථිකයට 0.2% ක් එකතු කළ හැකි බවත්ය.
කෙසේ වෙතත්, ආර්ථික විශ්ලේෂකයින්ගේ මතය වන්නේ මෙම ගනුදෙනුව අනෙකුත් සාමාජික රටවලට වඩා චීනය, ජපානය සහ දකුණු කොරියාවට ප්‍රතිලාභ ලබා දෙනු ඇති බවයි.
“ගනුදෙනුවේ ආර්ථික ප්‍රතිලාභ අග්නිදිග ආසියාවට පමණක් සීමා විය හැකි නමුත්, උතුරු නැගෙනහිර ආසියාව සඳහා නැරඹීමට සිත්ගන්නාසුලු වෙළඳ සහ තීරුබදු ගතිකතාවයන් කිහිපයක් තිබේ,” – Economist Intelligence Unit
නමුත් ඕනෑම රටකට ප්‍රතිලාභ දැකීමට යම් කාලයක් ගත විය හැකිය, මන්ද එය ක්‍රියාත්මක වීමට පෙර ආසියාන් ජාතීන් හයක් සහ තවත් ජාතීන් තුනක් එය අනුමත කළ යුතුය. එය මන්දගාමී ක්‍රියාවලියක් විය හැකි බවයි Economist Intelligence Unit හි මතය වන්නේ.
“වෙළඳාම විරෝධී සහ චීන විරෝධී හැඟීම් යන දෙකම හේතුවෙන් ජාතික පාර්ලිමේන්තුවල අනුමත කිරීම උපක්‍රමශීලී වනු ඇත,” එය දැඩිව Economist Intelligence Unit දරණ මතයකි.
මේ අතර Congressional Research Service (CRS) සදහන් කරන්නේ
නැගෙනහිර ආසියාවේ ශක්තිමත් සම්බන්ධතා දෙසට ගෝලීය සම්බන්ධතා නැවත යොමු කිරීම සහ එක්සත් ජනපද-චීන වෙළඳ ඝර්ෂණ සමනය කිරීමට RCEP උපකාරී වන බවයි.
එම වාර්තාවට අනුව 2030 වන විට RCEP ලෝක වෙළඳාමෙන් ඩොලර් බිලියන 500 ක් දක්වා එකතු කළ හැකි බවත්, එමඟින් චීනය, ජපානය සහ දකුණු කොරියාව සඳහා සැලකිය යුතු ප්‍රතිලාභ ලැබෙනු ඇති බවත්ය.
කතාව අවසන් නැත.