ශ්‍රී ලංකාව සිනොපෙක් සමඟ ඇමරිකානු ඩොලර් බිලියන 3.7 ක පිරිපහදුවක් සඳහා ගිවිසුමක් අත්සන් කර තිබේ. ශ්‍රී ලංකාව සිනොපෙක් සමඟ ගිවිසුමක් අත්සන් කර ඇති එම ගිවිසුමට අනුව චීන ජාත්‍යන්තර ඛනිජ තෙල් සංස්ථාව හම්බන්තොට හි ඉදිකරන ලද බැරල් 200,000 ක ධාරිතාවයකින් යුත් අති නවීන තෙල් පිරිපහදුවක් සඳහා ඩොලර් බිලියන 3.7 ක් ආයෝජනය කරනු ඇත.
ශ්‍රී ලංකාවේ සිනොපෙක් ව්‍යාපෘතිය ක්‍රියාත්මක වුවහොත්, එය විදේශයන්හි පිරිපහදු දැවැන්තයාගේ පළමු පූර්ණ හිමිකාරීත්වය සහිත පිරිපහදුව වනු ඇත.
ප්‍රමුඛ පෙළේ ජාත්‍යන්තර ඛනිජ තෙල් සමාගමක් වන Sinopec සමාගම ඩොලර් බිලියන 3.7ක සෘජු විදේශ ආයෝජනයක් යටතේ මෙරට ඉදිකිරීමට නියමිත මෙම තෙල් පිරිපහදුව හරහා අතිවිශාල ප්‍රමාණයක් අපනයනය කිරීමට සැලසුම් කර තිබේ.
මැදපෙරදිග සහ නැගෙනහිර ආසියාව සම්බන්ධ කරන ලොව කාර්යබහුලම නැව් මාර්ගයට ශ්‍රී ලංකාව මායිම්ව පිහිටා ඇති බැවින් සමුද්‍රීය වත්කම් උපායමාර්ගික වැදගත්කමක් ලබා දෙයි.
චීනයෙන් ශ්‍රී ලංකාවට හිමි වු මෙ.ම දැවැන්ත ආයෝජනය මෙරට ආර්ථික වර්ධනයට මෙන්ම හම්බන්තොට ප්‍රදේශයේ අඩු අදායම්ලාභී ජනතාවගේ ජීවනෝපායමාර්ග ද ශක්තිමත් කිරීමට දායක වනු ඇත. එසේම ඉතා ඉක්මණින් මෙහි ප්‍රතිලාභ සමස්ත ශ්‍රී ලාංකික ජනතාවට හිමි වෙන බව ද ජනාධිපති මාධ්‍ය අංශය සිය නිවේදනය හරහා පෙන්වා දි තිබේ.
ලොව ධාරිතාවයෙන් ඉහළම පිරිපහදු කරන්නා සහ විශාලතම ඛනිජ රසායනික නිෂ්පාදකයින්ගෙන් එකක් වන සිනොපෙක් සඳහා,සෞදි අරාබියේ පිරිපහදු වත්කම් සහ රුසියාවේ ඛනිජ රසායනික නිෂ්පාදනය ද තිබිම විශේෂත්වයක්.
චීන රාජ්‍ය තෙල් දැවැන්තයා වන සිනොපෙක් සමඟ ගිවිසුමක් අත්සන් කිරීමෙන් පසු ශ්‍රී ලංකාව මෙතෙක් ලබා ගත් විශාලතම විදේශ ආයෝජනය ලබා ගැනිමට සමත්වි තිබේ.
ශ්‍රි ලංකාව චීනයෙන් කෙරෙන තවත් ව්‍යාපාරික අයෝජනයන් සාදරයෙන් පිළිගන්නා අතර ඒ සදහා හිතකර ආයෝජන සහ ව්‍යාපාරික පරිසරයක් සපයනු ඇත.- චීන-ශ්‍රී ලංකා ඒකාබද්ධ ප්‍රකාශය
ඒ 2017 දී හම්බන්තොට වරාය බීජිං සමාගමකට ඩොලර් බිලියන 1.12 කට අවුරුදු 99 ක බද්දකට භාර දෙන ලදී. ශ්‍රී ලංකාවට චීන ආයෝජන සම්බන්ධයෙන් ප්‍රශ්න මතු වූ මතභේදාත්මක තීරණයකට මුහුණ දි සිටියදි විම විශේෂත්වයක්.
දෙපාර්ශ්වයම “උපායමාර්ගික දෘෂ්ටිකෝණයකින් සබඳතා දැකිය යුතු අතර පොදු අනාගතයක් සහිත චීන-ශ්‍රී ලංකා ප්‍රජාවක් ගොඩනැගිය යුතුයි” චීන ජනපති පැවැසුවා – චීන රාජ්‍ය මාධ්‍ය
ඉරානය 1969 දී බටහිර කලාපයේ සපුගස්කන්ද හි ශ්‍රී ලංකාවේ එකම පිරිපහදුව ඉදි කළ අතර එයට දිනකට බොරතෙල් බැරල් 38,000 ක් සැකසිය හැකි මට්ටමේ තවමත් පවති. නමුත් ඇතැම් පාලකයින් ගත් නිවැරදි නොවන තීන්දු හේතුවෙන් පසුකාලිව එ, පිරිපහදුව විවිධ අභියෝග වලට ලක්විය.
ශ්‍රී ලංකාව මුලින් පිරිපහදු ව්‍යාපෘතිය 2019 දී සිංගප්පූරුව පදනම් කරගත් ඉන්දියානු පවුලකට අයත් සමාගමකට ප්‍රදානය කළ නමුත් එම සමාගම ඉදිකිරීම් ආරම්භ කිරීමට අපොහොසත් වීමෙන් පසු ගිවිසුම අවසන් කළේය.
China Petroleum and Chemical Corporation secures 20-year deal with Sri Lanka to boost energy sector |23.05.2023
ශ්‍රි ලංකා රජය සතු ලංකා ඛනිජ තෙල් සමාගමට පසුව ඉන්දියානු තෙල් සංස්ථාව දැනට ශ්‍රී ලංකාවට දෙවන විශාලතම ඉන්ධන සැපයුම්කරු වේ.
තවත් ලංසුකරුවෙකු ඉවත් වීමෙන් පසු 2023 දී සිනොපෙක් වෙත කොන්ත්‍රාත්තුව ප්‍රදානය කරන බවට එවකට රජය සංඥා කළ අතර ඒ අනුව හම්බන්තොට අපනයන-නැඹුරු පිරිපහදුව ඉදිකිරීම ආරම්භ කිරීමට පෙර ව්‍යාපෘති විස්තර අවසන් කිරීමට සහ රජය සමඟ ගිවිසුමක් අත්සන් කිරීමට රජය සතු පිරිපහදුවට කැබිනට් අනුමැතිය අවසර දුන්නේය.
“චීනයේ චීන ඛනිජ තෙල් සහ රසායනික සංස්ථාවට (SINOPEC) කොන්ත්‍රාත්තුව ප්‍රදානය කිරීම සඳහා අද කැබිනට් අනුමැතිය ලබා දෙන ලදී,” – අමාත්‍ය කාංචන විජේසේකර
Cabinet approval was granted today to award the contract to China Petroleum & Chemical Corporation (SINOPEC) of China, to enter into an agreement to establish a new Petroleum Refinery & Associated Product Processing center in Hambantota.
— Kanchana Wijesekera (@kanchana_wij) November 27, 2023
ඒ අනුව ශ්‍රී ලංකාවේ නව පිරිපහදුවක් සඳහා ශක්‍යතා අධ්‍යයනයක් කිරීමට සිනොපෙක් සමාගම සූදානම් සමාගම 2024 ජුනි මාසය වන විට හම්බන්තොට වරායේ කම්හලක් සඳහා ශක්‍යතා අධ්‍යයනයක් සම්පූර්ණ කිරීමට අපේක්ෂා කර තිබුනා.
චීනය ශ්‍රී ලංකාවේ විශාලතම ද්විපාර්ශ්වික ණයහිමියා වන අතර එහි සමාගම් ඉන්දියාවේ දකුණු වෙරළට ඔබ්බෙන් දිවයිනේ අධිවේගී මාර්ග, මුහුදු සහ ගුවන් වරායන් සහ අනෙකුත් යටිතල පහසුකම් ව්‍යාපෘති ඉදිකර තිබේ.
කවුද මේ China Petroleum and Chemical Corporation හෙවත් SINOPEC?
SINOPEC ඉන්ධන තෙල් අලෙවි සංස්ථාව සීමාසහිත යනු චීන ඛනිජ තෙල් හා රසායනික සංස්ථාවේ (SINOPEC) පූර්ණ හිමිකාරීත්වය දරන අනුබද්ධිත ආයතනයකි. සමාගම 2010 මැයි 27 වන දින ලියාපදිංචි කර සංස්ථාගත කරන ලදී.
බීජිං හි මූලස්ථානය පිහිටි සමාගමේ ප්‍රධාන ව්‍යාපාර වන්නේ දේශීය සහ ජාත්‍යන්තර වෙළඳ නෞකාවලට තෙල් නිෂ්පාදන සහ සේවා සැපයීම වන අතර ලෝක මට්ටමේ ඉන්ධන සැපයුම් සමාගමක් බවට පත්වීමට අරගල කරමින් සිටි.
මේ වනවිට සමාගම සතුව ඝන මීටර් මිලියන 2.1 ක තෙල් ගබඩා පහසුකම් ඇති අතර, කළමනාකරණය යටතේ ඇති මුළු වත්කම් රු. බිලියන 10 ක් වන අතර මුළු මෙහෙයුම් පරිමාව ටොන් මිලියන 25 ක් දක්වා ළඟා වී සිටි.
චීන බලශක්ති දැවැන්තයෙකු වන සිනොපෙක්, ශ්‍රී ලංකාවේ සිය පළමු පූර්ණ පාලිත විදේශීය පිරිපහදුව ස්ථාපිත කිරීමට උත්සාහ කරමින් සිය ගෝලීය උපාය මාර්ගය ඉදිරියට ගෙන යමින් සිටින බව පැහැදිලිය. ඒ අනුව මෙම මුලපිරීම වාණිජමය වශයෙන් මෙහෙයවනු ලැබුවද, එය ශ්‍රී ලංකාවට ඉන්ධන නිෂ්පාදන නල මාර්ගයක් ඉදිකිරීමේ ප්‍රතිවාදී සැලැස්මක් ප්‍රවර්ධනය කරන ඉන්දියාව සමඟ සිනොපෙක් තරඟයකට ද තබයි.
සිනොපෙක් සඳහා තවත් ප්‍රධාන ප්‍රමුඛතාවයක් වන්නේ සෞදි අරාබියේ පෙට්‍රෝ රසායනික සංකීර්ණයක් සහිත යැන්බු පිරිපහදුවේ සැලසුම්ගත පුළුල් කිරීමයි, එහිදී ඒකාබද්ධ ව්‍යාපාර හවුල්කරුවන් වන සිනොපෙක්, සවුදි ඇරම්කෝ සහ Saudi Basic Industries Corporation හෙවත් SABIC දැනට පවතින පිරිපහදුව සමඟ ඒකාබද්ධ කිරීම සඳහා නව පෙට්‍රෝ රසායනික සංකීර්ණයක් එකතු කිරීමේ ගවේෂණය කරමින් සිටි.
Sinopec Energy Lanka (SEL)
2019 මාර්තු මාසයේදී, සිනොපෙක් ඉන්ධන තෙල් අලෙවි සමාගමට හම්බන්තොට ජාත්‍යන්තර වරාය සමූහය (HIPG) විසින් තෙල් වෙළඳාම් කටයුතු සහ ඔවුන්ගේ තෙල් ටැංකි පර්යන්තය ක්‍රියාත්මක කිරීම සහ නඩත්තු කිරීම සහ ඒ ආශ්‍රිත පහසුකම් සඳහා ටෙන්ඩරයක් ප්‍රදානය කර තිබේ.
ඒ අනුව ඒවා පවත්වාගෙන යෑම සදහා සිනොපෙක් ඉන්ධන තෙල් ලංකා (පුද්ගලික) සමාගම (SFOL) 2019 දී පිහිටුවන ලදී. සමාගම හම්බන්තොට පදනම් කරගත් කේන්ද්‍රීය සමාගමක් ලෙස ආයෝජන මණ්ඩලය යටතේ ලියාපදිංචි කර ඇත. SFOL හි ප්‍රධාන ව්‍යාපාරය සමුද්‍ර ඉන්ධන තෙල් සහ සමුද්‍ර ගෑස් තෙල් වන අතර HIPG බලශක්ති මධ්‍යස්ථානයේ පිහිටි ඝන මීටර් 74,000 ක ධාරිතාවක් සහිත ටැංකි ගොවිපලක් බදු දී තිබේ.
අදාළ සමාගම සහ සිනොපෙක් අදිසි හස්තය පසුපස ලාංකිය දේශපාලනයේ නිරන්තර කියවෙන නාමයක් වන රාජපක්ෂලා සිටින අතර එම සමාගම් මේ රාජපක්ෂ පුත්‍රයෙකු සතුව තිබේන බවද නොරහසකි.
2023 මැයි මාසයේදී, සිනොපෙක් විසින් ශ්‍රී ලංකාවේ විදුලිබල හා බලශක්ති අමාත්‍යාංශය (MOPE) සමඟ ‘ශ්‍රී ලංකාවේ ඛනිජ තෙල් නිෂ්පාදන ආනයනය, ගබඩා කිරීම, බෙදා හැරීම සහ විකිණීම සඳහා දිගුකාලීන ගිවිසුමකට’ ද එළඹි තිබේ.
කොන්ත්‍රාත්තුවට අනුව, හඳුනාගත් ඉන්ධන පිරවුම්හල් වෙත ඛනිජ තෙල් නිෂ්පාදන ආනයනය, ගබඩා කිරීම, සැපයීම, බෙදා හැරීම සහ විකිණීම සඳහා බලපත්‍රය MOPE විසින් ශ්‍රී ලංකාවේ නව සංස්ථාපිත සිනොපෙක් ආයතනයට ලබා දි ඇත.
ඒ අනුව 2023 ජුනි මාසයේදී ලියාපදිංචි කරන ලද සහ ජූලි මාසයේදී ආයෝජන මණ්ඩලය (BOI) සමඟ ගිවිසුමකට එළඹුණු සිනොපෙක් බලශක්ති ලංකා (පුද්ගලික) සමාගම Sinopec Energy Lanka (SEL) ඛනිජ තෙල් ආශ්‍රිත යටිතල පහසුකම් සංවර්ධන ව්‍යාපාරයේ නියැලෙනු ඇත. ඊට අමතරව ෆ්‍රැන්චයිස් ඉන්ධන පිරවුම්හල් 150 ක් සහ නව ඉන්ධන පිරවුම්හල් 50 ක් පිහිටුවීම, පැවැත්වීම සහ/හෝ ක්‍රියාත්මක කිරීම, පෙට්‍රල්, ඩීසල්, ජෙට් A-1, භූමිතෙල් සහ උදුන තෙල් ඇතුළු ඛනිජ තෙල් නිෂ්පාදන සහ එම පහේ අදාළ අගය එකතු කළ නිෂ්පාදන ආනයනය කිරීම, ගබඩා කිරීම සහ බෙදා හැරීම, ස්වයංක්‍රීය කාර් සේදීම සහ කාර් සේවා පහසුකම්, පහසුව සඳහා ගබඩා වැනි අගය එකතු කළ සේවාවන් සැපයීම, දේශීය වෙළෙඳපොළ තුළ ප්‍රකාශ වෝල්ටීයතා, විදුලි ආරෝපණ මධ්‍යස්ථාන, බැටරි හුවමාරු සහ අනෙකුත් ආශ්‍රිත සේවාවන් වැනි නව බලශක්ති සේවාවන් දක්වා ව්‍යාප්ත කිරීමට SEL කැපවී සිටී.
ශ්‍රී ලංකාවේ නව පිරිපහදුවක් සමඟින් ඉන්දියාවේ බලශක්ති බලපෑමට සිනොපෙක් අභියෝග කරයි
චීනය සහ ඉන්දියාව යන දෙරටම ශ්‍රී ලංකාවට ඉන්ධන සැපයීම සඳහා ශ්‍රී ලංකාවේ බලශක්ති පැවැත්ම වැඩි කිරීමට තරඟ වදින හෙයින් ඉන්දියාව සමඟ සිනොපෙක් සහ චීනයට තරඟ කිරීමට සිදුවනු ඇත.
මංමුළා වන ඉන්දීය තෙල් නලය!
2024 පෙබරවාරි මාසයේදී, එවකට ශ්‍රී ලංකාවේ බලශක්ති අමාත්‍ය විජේසේකර, රජය සතු ඉන්දියානු තෙල් සංස්ථාවේ (IOC) විධායක නිලධාරීන් සමඟ ඉන්දියාවේ නාගපට්ටිනම් ශ්‍රී ලංකාවේ නැගෙනහිර වෙරළ තීරයේ සහ කොළඹ ත්‍රිකුණාමලයේ ටැංකි ගොවිපල සමඟ සම්බන්ධ කරන බහු නිෂ්පාදන තෙල් නල මාර්ගයක් සඳහා IOC හරහා ඉන්දීය රජය විසින් ඉදිරිපත් කරන ලද යෝජනාවක් සාකච්ඡා කළේය.
ඒ සම්බන්ධයෙන් රතු පලස මතින් පිලිගත් වාමාංශීක නැබුරුවක් සහිත අනුර දිසානායක සමගද ඉන්දීය අග්‍රාමාත්‍යවරයා සාකච්ඡා කල නමුත් ඉන්දීය සංචාරයේදී ඉන්දීය තෙල් නළ මෙරට තුළ ඉදිකිරීමේ කිසිදු එකඟතාවයකට නොපැමිණි බව විදේශ කටයුතු අමාත්‍ය විජිත හේරත් පසුව මාධ්‍ය හමුවේ අවධාරණය කළා.නමුත් දැනට යෝජනාවී තිබෙන ඉන්දියාව සහ ලංකාවත්,එක්සත් අරාබි එමීර් රාජ්‍යයත් අතර තෙල් නළ ඉදිකිරීම් පිළිබඳව සාකච්ඡා ඉදිරියට ගෙන යාමේ එකඟතාවයකට පැමිණි බවද ඔහු පිළිගත්තා.
කෙසේවෙතත් ඉන්දියාව සහ ශ්‍රී ලංකාව සාකච්ඡාවල සැලකිය යුතු ප්‍රගතියක් ලබා ඇති අතර හැකි ඉක්මනින් විභව නල මාර්ගයක් සඳහා නිල විධිවිධානයක් හෝ ගිවිසුමක් ඇති කර ගැනීමට බලාපොරොත්තු වන බව සාකච්ඡා පිළිබඳව සෘජුවම දන්නා නිර්නාමික ඉන්දියානු නිලධාරියෙක් සදහන් කර සිටි.
පුනර්ජනනීය බලශක්ති බලාගාර ඉදිකිරීම සඳහා ඉන්දියාව ද සම්බන්ධ වී සිටින අතර, ඉන්දියාවේ National Thermal Power Corporation හෙවත් NTPC සහ ශ්‍රී ලංකාව අතර ඒකාබද්ධ ව්‍යාපාරයක් මගින් සංවර්ධනය කරන ලද සැලසුම් කළ සූර්ය උද්‍යානයක් වන සාම්පූර් බිම් මවුන්ට් සූර්ය ව්‍යාපෘතිය ද ඊට ඇතුළත් වේ. මෙම ව්‍යාපෘතිය යෝජනා ඉල්ලීමේ අදියර (RFP) දක්වා ප්‍රගතියක් ලබා ඇති අතර, RFP ඇගයීමට ලක් කළ පසු 120 MW සූර්ය උද්‍යානයෙන් 50 MW හි පළමු අදියර සඳහා බලශක්ති මිලදී ගැනීමේ ගිවිසුම සඳහා සාකච්ඡා ආරම්භ විමට නියමිතයි.